بررسی سیاست‌های برنامه‌های توسعه جمهوری اسلامی ایران در زمینه جنگل و مرتع

برنامه‌های توسعه پنج ساله کشور، مهمترین اسناد سیاستی هستند که در آن­ها اهداف و راهبردهای توسعه‌ با توجه به آرمان‌ها، توانایی‌ها، امکانات و شرایط محیطی کشور تدوین گشته و راهنمای بخش‌های مختلف اداری کشور هستند. هدف پژوهش حاضر، بررسی سیاست­های مرتبط با جنگل و مرتع در برنامه­های اول تا ششم توسعه (1400-1368) و ارتباط و تداوم آن­ها است. به این منظور از روش تئوری داده بنیاد استفاده شد. در کدگذاری باز این روش، بخش‌های مرتبط از متن برنامه‌ها به کدهای مفهومی شکسته و سپس مقوله­بندی شد. در کدگذاری باز 25 مقوله سیاستی در برنامه­های اول تا ششم توسعه حاصل شد. بر اساس مدل پارادائمی، مقوله حفاظت، احیاء و توسعه و بهره­برداری پایدار از جنگل­ها و مراتع در جایگاه مقوله محوری قرار گرفته و 24 مقوله دیگر در سه بخش راهبردها (14 مقوله)، شرایط زمینه­ای (4 مقوله) و شرایط مداخله­گر (6 مقوله) طبقه­بندی شدند. نتایج کدگذاری انتخابی نشان می­دهد، تنوع و تداوم سیاست­ها برای دستیابی به اهداف یکسان نیست و تداوم آن­ها از حضور در یک تا پنج برنامه متفاوت است. به طور کلی لازم است در سیاست‌گذاری‌های توسعه برای بخش منابع طبیعی تجدیدشونده یک رویکرد و نظریه‌ی مشخص حاکم گردد.